Γιατί λέμε ψέματα την Πρωταπριλία;

Μπορεί όλοι να γνωρίζουν πως η Πρωταπριλία είναι η μέρα που μπορούμε να λέμε ψέματα χωρίς ενοχές, αλλά λίγοι γνωρίζουν πως καθιερώθηκε αυτή.

Η αλήθεια είναι πως τα ψέματα την Πρωταπριλιά είναι μια ιστορία η οποία κρατά από πολύ παλιά και συγκεκριμένα από τους αρχαίους Κέλτες.

Το έθιμο ξεκίνησε από τους αρχαίους Κέλτες

Σύμφωνα με την παράδοση, οι Κέλτες συνήθιζαν την Πρωταπριλιά να πηγαίνουν για ψάρεμα. Τις περισσότερες φορές γύριζαν με άδεια χέρια, αλλά οι ψεύτικες ιστορίες για μεγάλα ψάρια, έδιναν και έπαιρναν. Γι’ αυτό οι Γάλλοι ονομάζουν ακόμα και σήμερα το πρωταπριλιάτικο ψέμα, ‘’Poisson d’ Avril’’, δηλαδή «Ψάρι του Απρίλη.

Αλλοι πιστεύουν πως το έθιμο «γεννήθηκε» στην Γαλλία τον, 16ο αιώνα.

Κι αυτό γιατί μέχρι το 1564η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η “1η Απριλίου”.

Την χρονιά αυτή όμως, και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούνταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Στην αρχή αυτό δεν το δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Οι αντιδραστικοί συνέχιζαν να γιορτάζουν, την παλαιά πλέον, πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα για να τους κοροϊδέψουν. Το πείραγμα αυτό μετατράπηκε με τον καιρό σε έθιμο.

Οι Βρετανοί έχουν το April fool’s day

Από αυτό το έθιμο δεν θα μπορούσε να λείπει η Μεγάλη Βρετανία όπου εκεί οι Άγγλοι έχουν την «April fool’s day».

Σύμφωνα με άλλους μελετητές, οι πρωταπριλιάτικες φάρσες οφείλουν την ύπαρξή τους στη γιορτή της «Kοροϊδίας και του Ξεγελάσματος» της ρωμαϊκής Θεάς «Venus Aprilis», δηλαδή της Aπριλίου Aφροδίτης, που έδινε το έναυσμα για απελευθέρωση του πνεύματος ταυτόχρονα με την οργιώδη απελευθέρωση της φύσης. Κάποιοι άλλοι, υποστηρίζουν ότι τα πρωταπριλιάτικα ψέματα έχουν σχέση με τη Μάγια, την Ινδή θεά του έρωτα.

Το έθιμο της Πρωταπριλιάς ήρθε στην Ελλάδα, πιθανότατα, την εποχή των Σταυροφοριών

Σε κάποιες περιοχές, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του. Επίσης το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς, θεωρούν μερικοί, ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένος θα χήρεψει γρήγορα.

Σύμφωνα με τον Έλληνα λαογράφο Λουκάτο το έθιμο αυτό αποτελεί ένα σκόπιμο “ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή” όπως είναι η αρχή του μήνα τόσο για τον Μάρτιο, όσο και τον Απρίλιο υποχρεώνοντας πολλούς να λαμβάνουν διάφορα “αντίμετρα” (αλεξίκανα μέτρα). Επίσης και ο Έλληνας λαογράφος Γ. Μέγας συμφωνεί πως η πρωταπριλιάτικη “ψευδολογία” παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, έτσι ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.

Πρωταπριλιά και Τύπος

Το πρώτο πρωταπριλιάτικο ψέμα εφημερίδας, δημοσιεύθηκε στην «Evening Star», στις 31 Μαρτίου 1846. Η εφημερίδα ανήγγειλε στους αναγνώστες της ότι την επόμενη θα γινόταν μεγάλη έκθεση… γαϊδάρων στην αίθουσα του Γεωργικού Ινστιτούτου Ίσλιγκτον, στο Βόρειο Λονδίνο.

Πολύ κόσμος, κτηνίατροι, φιλόζωοι και περίεργοι συγκεντρώθηκαν εκεί, όπου πολύ αργά κατάλαβαν ότι είχαν πέσει θύματα (πρωταπριλιάτικης) φάρσας. Μια αμερικάνικη εφημερίδα δημοσίευσε ένα άρθρο (αρχές του 20ού αιώνα), στο οποίο αναφερόταν ότι ο Τόμας Έντισον είχε εφεύρει μια μηχανή, η οποία μετέτρεπε το νερό σε κρασί.

Οι μετοχές των εταιρειών παρασκευής και διακίνησης οίνου σημείωσαν κατακόρυφη πτώση στο χρηματιστήριο. Στην Ελλάδα, το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ‘80 η εφημερίδα «Αυριανή» έγραφε για τον αφορισμό του Αντώνη Τρίτση από την Ιερά Σύνοδο, η «Ελευθεροτυπία» βούλιαζε το «Σισμίκ» στην Τένεδο, η «Πρώτη» το φωτογράφιζε στο Τουρκολίμανο, ενώ η «Μεσημβρινή» έγραφε με πηχυαίο τίτλο ότι η κυβέρνηση έβγαζε τη χώρα μας από το ΝΑΤΟ!

Τα πρωταπριλιάτικα ψέματα που έμειναν στην ιστορία

Να σημειωθεί πως τον προηγούμενο αιώνα, η τεχνολογία βοήθησε κάποιους να ξεγελάσουν χιλιάδες άτομα την ημέρα αυτή. Για παράδειγμα μια Αμερικάνικη εφημερίδα δημοσίευσε ένα άρθρο (στις αρχές του 20ού αιώνα), στο οποίο αναφερόταν ότι ο Τόμας Έντισον είχε εφεύρει μια μηχανή, η οποία μετέτρεπε το νερό σε κρασί. Οι μετοχές των εταιριών παρασκευής και διακίνησης οίνου, σημείωσαν κατακόρυφη πτώση στο χρηματιστήριο.

Ένα άλλο παράδειγμα μεγάλης πρωταπριλιάτικης φάρσας, είναι αυτή του δικτύου BBC το 1957. Τότε προβλήθηκε από το δίκτυο αυτό ένα ρεπορτάζ, στο οποίο Ιταλοί γεωργοί μάζευαν μακαρόνια από τα δέντρα που υποτίθεται ότι τα παράγουν. Παρόμοια ρεπορτάζ συνεχίζονται όμως μέχρι και σήμερα σχεδόν από το σύνολο των ΜΜΕ, που τις περισσότερες φορές αγγίζουν σημαντικά θέματα οικονομίας, διασκέδασης, κ.λπ.

Originally posted 2020-04-01 18:17:40.